Jan Jacob Slauerhoff [Pays-Bas]

De Nederlandse dichter en schrijver J. Slauerhoff leefde bijzonder snel en stierf zeer jong. Van 10 tot 25 november is hij de hoofdpersoon van het Utrechtse festival Literaire Meesters waarvoor DUB vrijkaarten weggeeft. Medeorganisator en student Alain Balistreri: “Eigenlijk hebben we allemaal een beetje Slauerhoff in onszelf.”

Na een studie medicijnen in Amsterdam reist Jan Jacob Slauerhoff (1898) als scheepsarts alle continenten af, alwaar veel vrouwen en misschien nog wel meer opium zijn pad kruisen.  Het zit de scheepsarts niet mee, hij krijgt te maken met astma, malaria, tuberculose en een vroeg gestorven kind. De dichter verwerft bekendheid als een van de meest romantische dichters uit de Nederlandse poëzie. De gedichten zijn sterk autobiografisch en getuigen van rusteloosheid, verbeeldingskracht en heimwee naar onbereikbare verten. In zijn gedichten vereenzelvigt hij zich met vagebonden, ontdekkers en piraten. Hij overlijdt op 38-jarige leeftijd aan een combinatie van bovengenoemde ziektes.

De schrijver en dichter staat centraal tijdens het festivalLiteraire Meesters, dat van 10 tot 25 november plaatsvindt in Utrecht.  Een van de organisatoren is Alain Balistreri, student Literatuurwetenschappen (21). “Toen ik zag dat de stichting een stagiair zocht voor het organiseren van dit festival, greep ik de mogelijkheid met beide handen aan – ondanks dat een stage voor zijn studie niet verplicht is. Mijn studie Literatuurwetenschap is heel theoretisch en abstract, maar ik ben ook graag heel concreet bezig met literatuur. Het leek mij boeiend om te kijken hoe zo’n festival tot stand komt. Daarnaast is het zo dat de banen binnen literatuurwetenschap niet bepaald voor het oprapen liggen. Soms vraag ik mezelf af hoe ik in godsnaam een baan in handen ga krijgen. Door zoiets te organiseren zet je wel een stapje in de goede richting.”

De keuze voor de auteur is voor Balistreri een extra motivatie. Hij is al sinds de middelbare school gegrepen door Slauerhoff. “Wat me als 14-jarige jongen aansprak in Slauerhoff waren de grote emoties, de misschien wat overdreven hartstochten. Als je afgewezen wordt door een meisje, dan maar een hartverscheurend gedicht erover schrijven.”

Inmiddels meent Balistreri wat positiever en nuchterder in het leven te staan dan Slauerhoff. “Maar ik deel met hem een soort onbehagen in Nederland. Het is een pokkenland: altijd regen, altijd koud, altijd nat en altijd wind. Reizen lijkt me heerlijk, betere oorden aandoen. Ik ben alleen snel zeeziek, dus een leven à la Slauerhoff gaat ‘m niet worden.”

“De keuze voor de literaire meester wordt niet alleen ingegeven vanwege het werk, maar ook omdat iemand biografisch interessant is”, legt Balistreri uit. De eerste editie draaide om de alcoholverslaafde en in isolement levende Portugese dichter Pessoa. Afgelopen keer stond de Spaanse auteur Lorca centraal, die openlijk homoseksueel was, de wereld afreisde en in de Spaanse Burgeroorlog werd vermoord door aanhangers van Franco.

De biografische extravagantie is belangrijk omdat het festival meer dan alleen de ingewijden wil trekken die het werk van de auteur toch al kennen. Om die reden zijn muziek, dans, theater en film ook even prominent aanwezig in het programma als literatuur (zie kader). Balistreri: “Naast de kern van mensen die veel van literatuur houden en toch al literaire activiteiten bezoeken, richten we ons ook en vooral op mensen die niet uit zichzelf naar literaire avonden gaan. Zo proberen we de literatuur voor een breder voetlicht te brengen.”

Het festival wordt georganiseerd door Het Literatuurhuis, een samenwerkingsverband tussen verschillende Utrechtse literaire instellingen, in samenwerking met literair theater Salon Saffier. Het festival komt uit de koker van Stichting Literaire Activiteiten Utrecht (SLAU), alwaar Balistreri in het verleden wat vrijwilligerswerk heeft gedaan.

Is het ook het idee van live fast, die young dat zo aanspreekt in Slauerhoff? “Dat lijkt me een heel gezonde levenshouding. Ik houd niet van jezelf restricties opleggen. Dat stukje in jezelf dat denkt dat de wereld vergaat als je verkering uitgaat. Dat net te ver gaat als je eigenlijk had moeten stoppen. En dat de paspoorten al uit het kastje haalt bij het zien van het weerbericht. Eigenlijk hebben we allemaal een beetje Slauerhoff in onszelf.”

Enkele hoogtepunten uit de 13 verschillende programmaonderdelen:

• Tijdens de opening van het festival op zaterdag 10 november zingt de bekende Portugese fadozangeres Cristina Branco in het Portugees vertaalde gedichten van Slauerhoff, afkomstig van de de cd ‘Cristina Branco canta Slauerhoff’.
• De vertoning van een documentaire waarin Cees Nooteboom Slauerhoff achterna reist.
• Een lezing over Slauerhoff in de moderne literatuur met onder anderen Kader Abdolah die Nederlands leerde dankzij de scheepsarts.
• Een theatervoorstelling over het huwelijk van de dichter met de danseres Darja Collin.
• De ‘literaire nachtclub’ iPoetry Live, met optredens van drie dichters die zich lieten inspireren door Slauerhoff, wereldreiziger Jelle Brandt Corstius die werk van de Russische dichter Boris Ryzhy voordraagt en De Ministers die hun luisterpoëziepop zullen spelen.
DUB verloot 3x2 vrijkaartjes waarbij je uit een aantal voorstellingen kunt kiezen.